Pırlanta nedir?
Pırlanta’nın doğada bulunan hali ‘Elmas’ olarak adlandırılır. Elmas mücevher olarak şekillenirken kesimine göre Pırlanta adını almaktadır. Elmas bilinen en sert maddelerden biri ve değerli bir taştır. Karbon elementini elmastır. Elmasın saf karbon olduğu ilk olarak Fransız kimyacı Lavoisier tarafından keşfedilmiştir. En belirgin özelliği sertliğidir. Mineralojide kullanılan mohs sertlik göstergesinde en yüksek rakamla (10) gösterilir. Bu, diğer bütün mineralleri çizebilmesi demektir. Sertliğinden dolayı endüstriyel aletlerde kullanılması büyük önem kazanmıştır. Elmas orijinal olarak yalnız kimberlit kayalarında bulunur. Elmasın bazı yer kabuğu hareketleriyle yukarıya çıktığı kabul edilmektedir. Kısmen de bazı bölgelerde nehir kumlarına karışmıştır. Elmasın en çok bulunduğu yerler olarak, Güney Afrika (Kimberley’de), Güney Amerika, Endonezya ve Hindistan sayılabilir.
Pırlanta hangi özelliklerine göre değerlendirilir ?
Satın alacağınız pırlantayı tanımanızda ve seçmenizde size yol gösterecek olan bu bilgilerin faydasını ürünleri incelerken net olarak göreceksiniz. Bir pırlantanın değeri, ne denli nadir olduğuna ve fiyatı da dört özelliğine bağlıdır. Çıplak gözle bakıldığında aynı görülse de, hiçbir pırlanta bir diğerinin aynı değildir. Aynı karat ağırlığındaki iki pırlantanın fiyatının neden farklı olduğu 4C özelliğine ve bunların bileşimine bağlıdır. 4C bilgileri pırlantaların neye göre sınıflandırıldığı ve fiyatlandırıldığı konusunda sizelere kısa bir ön bilgi verecektir;
- Kesim (Cut)
- Karat (Carat)
- Berraklık (Clarity)
- Renk (Color)
Kesim (Cut)
Kesim belki de 4C özelliklerinden en önemlisidir; çünkü pırlantanın göz alıcı ışıltısı kesiminin kalitesi sayesinde ortaya çıkar. Diğer özellikleri doğadan kaynaklanırken kesim özelliği, pırlanta üzerinde insan eliyle yaratılan tek özelliktir. Boyutu ve şekli ne olursa olsun, iyi kesimli bir pırlanta ışığı kendi içinden geçirerek yansıtır. Işık, ayna gibi fasetlere çarpar ve taşın tepesinden dışarıya dağılarak ateşli ışıltısını ortaya çıkarır. Bir elmas çok derin ya da çok yassı bir şekilde kesilirse, o zaman yanlardan veya dipten ışık kaybedilir. Bu yüzden pırlantanın parlaklığı ve değeri azalır. Pırlantalar genelde birbirini tam açıyla kesen 57 fasetten oluşmaktadır. Bir pırlantanın kesimi görsel boyutunu da etkileyebilir. Aynı karat ağırlığındaki iki pırlanta, kesimlerinin derinliği ya da şekline bağlı olarak değişik boyutlardaymış gibi gözükebilir, hatta hatalı kesiminden dolayı olduğundan daha mat görünebilir. Aşağıdaki şekilde ideal kesim ve ışığın kırılması ile ilgili basit çizimleri göreceksiniz;
Kesim sözcüğü ile aslında pırlantanın şeklide ifade edilir. Yuvarlak, kare, damla ya da kalp şekilleri en çok bilinenler arasındadır ama ilerleyen teknoloji sayesinde çok daha farklı şekiller ve kesimler de ortaya çıkmaktadır. Yuvarlak kesim pırlantalar, günümüzde en çok kullanılan ve en çok talep edilen pırlanta kesim şeklidir. Pırlanta kesim ustaları 100 yıldır yuvarlak bir pırlantada ateş ve parlaklığı en iyi şekilde yansıtmak için ışığın davranışlarını ve ileri matematiğin teorilerini kullanmaktadırlar. Buna en uygun olan kesim yuvarlak kesimdir.
Ünlü pırlanta eksperi Saul Spero 25 yılını pırlanta alan insanlarla yaptığı araştırmalar sonucu hangi karakterdeki bir kadının hangi şekilde ki pırlantayı tercih ettiğini şöyle açıklıyor;
Şekil Karakter;
Yuvarlak: Ailesine bağlı, güvenilir, sakin
Oval: Yaratıcı, düzenli, fırsatları değerlendiren
Kalp: Duygusal, feminen, hassas
Dört Köşe: Disiplinli, muhafazakar, dürüst
Markiz: Dışadönük, agresif, yaratıcı, iş kadını
Damla: Nazik, saygılı, uyumlu
Karat (Carat)
Karat pırlantanın ağırlığına göre tespit edilir. 1 karat yaklaşık 200 miligramdır. Mücevher sektöründe satışı ağırlıkta olan pırlanta 1 karattan azdır. Bu da puanla belirlenir. 1 karat 100 puan olarak belirlenir. Yarım karat 50 puandır ve 0.50 ct şeklinde yazılır. Aşağıda pırlantaların birebir büyüklükleri ve karat numaraları gösterilmiştir. Bir taşın ağırlığı ile büyüklüğünü karıştırmamanız gerekir. Pırlanta alırken en büyük pırlantanın en iyisi olacağı düşüncesinden kesinlikle kurtulmanız gerekir. Diğer taşların tespitinde kullanılan karat miktarları ile pırlantanın karat ölçüsü farklı olacaktır. Çünkü farklı minerallerin farklı yoğunlukları vardır. Bunun yanında aynı karat ağırlığındaki iki pırlantanın fiyatı berraklık, renk ve kesime göre aynı olmayacaktır.
Aşağıda pırlantaların büyüklükleri ve karat numaraları gösterilmiştir.
Berraklık (Clarity)
Bir pırlantanın berraklığı "doğanın parmak izleri" olarak adlandırılan lekelerine bakılarak belirlenir. Çoğu pırlantada karbon kristalinin oluşturduğu izler vardır. Bu karbon kristaller azaldıkça pırlantanın berraklığı artacak bu da fiyatının artmasına sebep olacaktır. Aşağıdaki tabloda sağdan sola doğru pırlantanın değeri artar.
En solda yer alan FL, pırlanta tamamen berrak demektir ve doğada çok ender bulunur. Pırlantının lekeleri ancak çok kuvvetli mercekler altında gözle görülebilir. Tabloda da gördüğünüz gibi FL'den P1-P2-P3’e doğru lekeler artmaktadır.
Pırlanta fiyatlarında 4C çok önemli bir rol oynar. Kesimin ve renklerin yanında yukarıda gördüğünüz tabloda berraklık da pırlantanın fiyatını çok etkiler. VVS1-VVS2 ve VS1-VS2 arasında gözle görülebilir bir fark yoktur. Bu fark sadece 10X mikroskobuyla görüleceğinden iki pırlanta arasında yüksek fiyat farkı ödemenize hiç gerek yok. Eğer pırlantanız Zümrüt ya da Baget kesim olacaksa beraklık seviyesinin SI1'den fazla olması her zaman iyidir. Çünkü baget kesimde lekeler diğer kesim şekillerinden daha belirgin olarak gözükür.
Renk (Color)
Renk özelliği bir pırlantanın sarılığına göre ölçülür. En kıymetli pırlanta renksiz olanıdır ve çok pahalıdır. Nadir bulunurlar. G.I.A. (The Gemological Institude of America)'nın tablosuna göre, alfabetik sıra ile D'den W'ya kadar olan harfler pırlantanın renk oranını gösterir.
Pırlantalar, aşırı ısı ve basınç altında oluşur ve diğer elementlerin zerreleri de bu oluşum sırasında pırlantaların atom yapısına dahil olabilir. Dolayısıyla da renk çeşitliliği doğar. Bu zerreler o kadar küçüktür ki, 'milyonda bir' ile ifade edilir. İdeal laboratuar koşulları olmadan tek bir sınıfın ayırt edilmesi, bir uzman tarafından bile, son derece zordur.
Renk, kontrollü uygun aydınlatma koşulları altında pırlanta yukarıdan aşağı gözlemlenerek belirlenir ve sınıflandırılmadan önce gözlemin doğruluğunu saptamak üzere bir ana setle karşılaştırılır.
Pırlantalar doğrudan renkleriyle kıyaslanırken, çoğu müşteri, taşlar en az iki ya da üç ayrı renk grubundan olmadıkça herhangi bir fark göremez.
Renk Sınıflandırması
D: Tamamen renksiz. En nadir renk sınıfıdır.
E: Renksiz. Sadece uzman cevher bilimciler, E sınıfı taşlardaki hafif rengi saptayabilir. Ancak bu renk belli belirsizdir.
F: Renksiz. 'F' renksiz sınıflar arasında en alt sınıftır.
G-H: Çok hafif renkli. Daha iyi renk sınıflarıyla kıyaslandığında çok hafif bir renk saptanabilir. Fakat çok daha değerlidir.
I-J: Hafif renkli beyaz. Renk bir parça saptanabilir.
K-M: Sarı renk görülür.
N-Z: Sarı, kahverengi ve gri renkler görülür. Genellikle "şampanya pırlantaları" diye adlandırılır.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder